Wat is de Consumentenprijsindex (CPI)?

De Consumentenprijsindex (CPI) is een maatstaf die de gemiddelde prijsverandering meet van een vast pakket goederen en diensten die huishoudens kopen. Het is de belangrijkste indicator voor inflatie.

Hoe wordt de CPI berekend?

Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) verzamelt elke maand prijzen van duizenden producten en diensten. Deze vormen samen een "consumentenmandje" dat representatief is voor wat een gemiddeld Nederlands huishouden koopt.

Het consumentenmandje

Het mandje bevat honderden producten en diensten, onderverdeeld in categorieën:

Voedingsmiddelen en dranken (brood, melk, vlees, etc.)
Kleding en schoeisel
Huisvesting (huur, energie, onderhoud)
Woninginrichting en huishoudelijke apparaten
Gezondheidszorg
Vervoer (auto, brandstof, openbaar vervoer)
Communicatie (telefoon, internet)
Recreatie en cultuur
Onderwijs
Horeca (restaurants, cafés, hotels)
Overige goederen en diensten

Weging

Niet alle producten tellen even zwaar mee. Producten waar huishoudens veel geld aan uitgeven (zoals huisvesting en energie) hebben een groter gewicht dan producten waar minder aan wordt uitgegeven. Deze wegingen worden regelmatig aangepast op basis van daadwerkelijke uitgavepatronen.

Van CPI naar inflatie

De CPI zelf is een indexcijfer met een basisjaar (bijvoorbeeld 2015 = 100). Inflatie wordt berekend door de procentuele verandering van de CPI te meten:

Voorbeeld: Als de CPI in januari 120 is en in januari van het jaar ervoor 115, dan is de inflatie: ((120 - 115) / 115) × 100 = 4,3%

Verschillende soorten CPI

Gewone CPI

De standaard consumentenprijsindex die alle prijsveranderingen meeneemt, inclusief belastingwijzigingen.

Afgeleide CPI (alleen Nederland)

Een speciale versie waarbij het effect van wijzigingen in indirecte belastingen (zoals BTW en accijnzen) eruit is gefilterd. Dit geeft een zuiverder beeld van de daadwerkelijke prijsontwikkeling.

Kern-CPI

Ook wel "core inflation" genoemd. Hierbij worden volatiele componenten zoals energie en voedsel uitgesloten om een stabieler beeld te krijgen van de onderliggende inflatietrend.

Beperkingen van de CPI

Hoewel de CPI de best beschikbare indicator is, heeft deze ook beperkingen:

Het is een gemiddelde - individuele ervaringen kunnen afwijken
Het mandje wordt periodiek aangepast, wat vergelijkingen over lange perioden bemoeilijkt
Kwaliteitsverbeteringen zijn moeilijk mee te nemen in de berekening
Nieuwe producten en diensten worden pas later toegevoegd
Regionale verschillen worden niet altijd goed weerspiegeld

CPI in de praktijk

De CPI wordt gebruikt voor:

Indexering van lonen, uitkeringen en pensioenen
Monetair beleid van de Europese Centrale Bank (ECB)
Economische analyses en voorspellingen
Aanpassing van huurprijzen en contracten
Vergelijking tussen landen en regio's

Bekijk de cijfers

Op deze website vind je de actuele CPI-cijfers en inflatiepercentages voor Nederland en andere Europese landen. Gebruik de inflatie calculator om te berekenen wat prijsveranderingen betekenen voor je koopkracht.